Page 21 - E-MAGAZINE_VOL_22
P. 21
ตามคติความเชื่อพระเมรุมาศเป็นเครื่องประกอบพระราชอิสริยยศ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชออกแบบโดยยึดถือคติตามโบราณ
ส�าหรับการถวายพระเพลิงพระบรมศพพระมหากษัตริย์ ถือเป็นสิ่งแสดง ราชประเพณีพระเมรุมาศทรงบุษบกนี้ถือเป็นรูปแบบพระเมรุมาศส�าหรับ
พระเกียรติยศในวาระสุดท้ายแห่งพระชนม์ชีพ สร้าง ณ ท้องสนามหลวง กษัตริย์เท่านั้นเป็นพระเมรุมาศทรงบุษบกสูง 50.49 เมตร มีชั้นเชิงกลอน
เพื่ออัญเชิญพระบรมศพจากพระบรมมหาราชวัง ด้วยกระบวนพระราชอิสริยยศ 7 ชั้น ผังพื้นที่ใช้งานเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัส ขนาดกว้างด้านละ 60 เมตร มีบันได
ออกไปประกอบพระราชพิธีถวายพระเพลิงบนอาคารพระเมรุมาศพระบรมศพ ทั้งสี่ด้าน ฐานยกพื้นสูง มี 3 ชั้น ชั้นบน ที่มุมทั้งสี่ประกอบด้วยซ่างทรงบุษบก
ที่เป็นแบบฉบับต่อการจัดพระราชพิธีในสมัยรัตนโกสินทร์คือการพระบรมศพ ชั้นเชิงกลอนห้าชั้น ส�าหรับพระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรม ฐานชั้นที่ 2
พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศแห่งกรุงศรีอยุธยา พระเมรุมาศตามโบราณราชประเพณี ประกอบด้วยซุ้มทรงบุษบกรูปแบบเดียวกัน รวมสิ่งก่อสร้างมีเครื่องยอด
กรุงศรีอยุธยานั้นมีความยิ่งใหญ่โอฬารมากสอดคล้องกับหลักที่ว่า การสร้าง นับรวมได้ 9 ยอด
พระเมรุมาศถือเป็นความมั่นคงของประเทศ พระเมรุมาศของรัชกาลใดยิ่งใหญ่ นอกจากนี้ภายในอาณาบริเวณที่ตั้งของพระเมรุมาศยังมีการ
กิตติศัพท์จะขจรเลื่องลือ ประกาศให้รับรู้ว่าบ้านเมืองรัชกาลนั้นเข้มแข็ง ออกแบบพระที่นั่งทรงธรรม ซึ่งจะเป็นอาคารชั้นเดียวยกฐานสูง ขนาดกว้าง
ให้เป็นที่เกรงขามแก่หมู่ปัจจามิตรขณะที่การสร้างพระเมรุมาศตามราช 44.50 เมตร ยาว 155 เมตร ตั้งอยู่กึ่งกลางด้านทิศตะวันตกของพระเมรุมาศ
ประเพณีกรุงศรีอยุธยายึดรูปแบบพระเมรุมาศทรงปราสาทและสร้างเรือน ส�าหรับเป็นที่ประทับและบ�าเพ็ญพระราชกุศลในการพระราชพิธีและเป็นที่
บุษบกบัลลังก์หรือเมรุทองซ้อนอยู่ภายในเป็นรูปแบบการสร้างพระเมรุมาศ ส�าหรับข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ โดยเตรียมพื้นที่ส�าหรับผู้เข้าร่วมพระราชพิธี
ตามคติการสร้างปราสาทบนเขาพระสุเมรุซึ่งได้รับอิทธิพลมาจากศาสนา ประมาณ 2,800 ที่นั่งโดยจัดให้มี “ศาลาลูกขุน” เป็นที่เฝ้าของข้าราชการ
พราหมณ์ต่อมาความยิ่งใหญ่ของพระเมรุมาศตามแบบแผนกรุงเก่าได้ “ทับเกษตร” ใช้เป็นที่ส�าหรับข้าราชการที่มาในพระราชพิธีพักและฟังสวด
เปลี่ยนไปในปลายรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระอภิธรรม “ทิม” ส�าหรับเจ้าพนักงาน พระสงฆ์ แพทย์หลวงพัก และ
เนื่องจากเป็นยุคสมัยแห่งความเปลี่ยนแปลงหลายด้านพระเจ้าอยู่หัว ใช้เป็นที่ตั้งเครื่องประโคมและท�าเป็นห้องสุขา กลุ่มอาคารนอกมณฑลพิธี
รัชกาลที่ 5 จึงทรงปรับปรุงนโยบายต่างๆ ให้สอดคล้องกับสภาพการณ์ ได้แก่ เกยลา บริเวณก�าแพงแก้วพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท พลับพลาหน้า
ในเวลานั้น รวมถึงแนวคิดต่อการแสดงออกทางพระราชอ�านาจผ่านทาง วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม พลับพลาหน้าพระที่นั่งสุทไธสวรรยปราสาท
พระราชพิธีพระบรมศพทรงมีพระราชด�าริที่จะไม่ก่อสร้างพระเมรุมาศยิ่งใหญ่ และพลับพลายกหน้ามณฑลพิธี ท้องสนามหลวงทางด้านการออกแบบ
เช่นแต่ก่อนต่อมาเมื่อถึงครางานพระบรมศพของพระองค์เองแนวพระราชด�าริ ภูมิทัศน์ มีการศึกษาเรื่องราวพระราชกรณียกิจและโครงการอันเนื่องมา
นั้นจึงได้รับการสนองตอบจากองค์รัชทายาทคือพระบาทสมเด็จ จากพระราชด�าริ เพื่อเป็นข้อมูลในการคิดออกแบบสร้างสรรค์ในแต่ละส่วน
พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงปรับปรุงรูปแบบการสร้างพระเมรุมาศทั้ง พื้นที่รอบมณฑลพิธี โดยรอบพระเมรุมาศมีการสร้างสระน�้าบริเวณ 4 มุม
รูปทรงและวัสดุก่อสร้างดังจะเห็นความแตกต่างอย่างชัดเจนของพระเมรุมาศ และได้จ�าลองกังหันชัยพัฒนา เครื่องดันน�้า ซึ่งเป็นโครงการในพระราชด�าริ
ในยุคก่อนและหลังรัชสมัยของพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่5ตัวอย่างเช่น มาประกอบภูมิทัศน์ส�าหรับงานศิลปกรรมประกอบพระเมรุมาศ ประกอบด้วย
พระเมรุมาศงานพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว งานศิลปกรรมประกอบอาคาร ฉัตร เทวดา สัตว์หิมพานต์ ประติมากรรม
เป็นพระเมรุมาศทรงปราสาทยอดปรางค์ตามแบบโบราณราชประเพณี ประกอบพระเมรุมาศ งานเขียนฉากบังเพลิงและจิตรกรรมฝาผนังแสดง
กรุงศรีอยุธยา และเป็นพระเมรุมาศองค์สุดท้ายของกรุงรัตนโกสินทร์ที่สร้าง เรื่องราวตามโครงการอันเนื่องมาจากพระราชด�าริ
พระเมรุมาศทรงปราสาทเช่นเดียวกับพระเมรุมาศพระบรมศพพระบาทสมเด็จ
I-TEL | 18
